Basic Linux Commands for Newbies

ကြ်န္ေတာ္တုိ႔ Linux ကုိစသုံးျပီဆုိ Windows မွာလုိ point & click နဲ႔အလုပ္မျဖစ္ေတာ့ပါဘူး။ အေျခခံ command ေလးေတြကုိ သိထားဖုိ႔ လုိလာပါျပီ။ ဥပမာ zip file ေတြကုိ extract လုပ္မယ္ဆုိ unzip ဘာညာေပါ့။ ဒါေတာင္ linux မွာ .tar.gz, .tar.bz2 ဘာညာနဲ႔ ေတာ္ေတာ္ရွဳပ္ပါတယ္။ ကြ်န္ေတာ္အစတုန္းက အဲဒီဖုိင္ေတြကုိ extract လုပ္မယ္ဆုိ အလြတ္မရေတာ့ တုိင္ပတ္ပါတယ္။ ရုိးရုိး copy/paste လုပ္မယ္။ Folder ေတြေဆာက္မယ္၊ ဒါေတြကေတာ့ GUI ကေနအလုပ္ျဖစ္ပါေသးတယ္။ Windows မွာလုိ ေအးေဆးပါပဲ။ ဒါေပမယ့္ အေရးၾကီးတဲ့ command ေတြကုိေတာ့ သိထားသင့္ပါတယ္။ ဥပမာ ifconfig လုိမ်ဳိးေပါ့။ အုိခီ။ ဒီပုိ႔စ္မွာ ေကာင္းႏုိးရာရာအေျခခံက်တဲ့ linux basic command ေတြကုိေဖာ္ျပေပးလုိက္ပါတယ္။

1. ls & ls -l ls -a

ဒီ command ကေတာ့ လက္ရွိ Directory ထဲမွာရွိတဲ့ဖုိင္၊ Folder ေတြကုိျပေပးပါတယ္။ ls -l က ပုိျပီး အေသးစိတ္ျပပါတယ္။ ls -a ကေတာ့ hidden ျဖစ္ေနတဲ့ဖုိင္ေတြကအစ ျပပါတယ္။ အသုံးဝင္တဲ့ command တစ္ခုပါပဲ။

 2. lsblk & lsblk -l

  
သူကေတာ့ linux မွာ Partition ေတြကုိ Tree System နဲ႕ျပေပးပါတယ္။ ေနာက္တစ္ခုကေတာ့ Tree System မဟုတ္ပဲျပေပးတဲ့ ပုံစံပါ။ ဒီ command နဲ႔ ကြန္ပ်ဴတာမွာ partition ဘယ္ႏွစ္ခုရွိလဲ စစ္ေဆးလုိ႔ရမွာပါ။

 3. md5sum

ေတြ႕ဖူးမွာပါ။ တခ်ဳိ႕ official release လုပ္ထားတဲ့ Tool/Software ေတြမွာဆုိရင္ သူတုိ႔ဖုိင္နာမည္ေအာက္မွာ md5 ..xxx.. ဘာညာဆုိျပီး။ ေျပာရရင္ ကုိယ္ကအဲဒီဖုိင္ကုိေဒါင္းျပီးရင္ ၾကားထဲမွာ error ကုိျပန္စစ္ဖုိ႔ ေပးထားတာပါ။ ဒီ command နဲ႔စစ္ေဆးၾကည့္ျပီး မူရင္းကအတုိင္းမဟုတ္ရင္ တစ္ခုခုမွားေနျပီလုိ႔ ေျပာႏုိင္ပါတယ္။


4. uname -a

ကုိယ့္ကြန္ပ်ဴတာရဲ႕ system information ကုိၾကည့္ႏုိင္မယ့္ command တစ္ခုပါပဲ။


5. sudo & apt

sudo=Super User Do ရဲ႕အတုိေကာက္ပါ။ linux မွာ tool ေတြအင္စေတာ့လုပ္တာမ်ဳိး ဘာလုပ္လုပ္ Super User အျဖစ္ permission ငွားေပးရတယ္။ apt ကေတာ့ Advanced Package Tool ကုိရည္ညြန္းပါတယ္။ ဘယ္လုိေျပာရမလဲ။ linux မွာ Tool ေတြကုိစိတ္ၾကိဳက္သြင္းလုိ႔ရတယ္။ ဥပမာ ကြ်န္ေတာ္က Ubuntu သုံးေနတယ္။ ဒါေပမယ့္ Kali Tool ကုိသုံးခ်င္တယ္ဆုိရင္ အဲဒီအတြက္ Repository ေတြေပါင္းျပီး သုံးလုိ႔ရတယ္။ ဒီလုိမ်ဳိးအတြက္ apt ကုိသုံးရတာပါ။ ဥပမာ apt-get install mplayer ဒါမ်ဳိးေပါ့။

6. chmod

file permission ေတြေပးတဲ့ commad ပါ။ 001 ဆုိ read only ေပါ့။ 775 ဆုိရင္ full access ဘာညာေပါ့။ chmod command အေၾကာင္းကုိ ကြ်န္ေတာ္အရင္ Thread မွာ ေရးခဲ့ဖူးပါတယ္။ ရွာျပီးဖတ္လုိက္ဗ်။ ဟီး။ ပုံထဲမွာဆုိ Tes1 က full access ပါ။ Test2 ကေတာ့ Read Only ေပါ့။

 7. ifconfig

Windows မွာဆုိ ipconfig, ipconfig /all နဲ႔ ကုိယ့္ Network မွာခ်ိန္ထားတဲ့ ip address ညာညာေတြကုိၾကည့္ခ်င္ရင္ သုံးရတယ္။ တခါတေလေတာ့ ကြ်န္ေတာ္တုိ႔ ဒီ command ကုိသုံးဖုိ႔ လုိအပ္ပါလိမ့္မယ္။

8. history

ဒီ command ကေတာ့ ကုိယ္လုပ္သမွ် history ေတြကုိျပန္ၾကည့္တဲ့အခါ သုံးဖုိ႔ပါ။ သိပ္ေတာ့ အသုံးမမ်ားေလာက္ပါဘူး။ လုိအပ္ခဲ့ရင္ ထုတ္သုံးလုိ႔ရေအာင္မွတ္ထားလုိက္ေပါ့ဗ်ာ။

9. mkdir

ဖုိလ္ဒါတစ္ခုေဆာက္တဲ့ Command ပါ။ ဒါကေတာ့ GUI မွာလည္းလြယ္လြယ္လုပ္လုိ႔ရတာဆုိေတာ့ အဲဒါနဲ႔မသုံးရင္လည္းရပါတယ္။ Right-click>Create New Folder ကေနပဲလုပ္လုိက္တာပုိအဆင္ေျပမယ္ထင္တယ္။

10. cp & mv
cp=Copy mv=move ျဖစ္ပါတယ္။ လြယ္ပါတယ္။ ဥပမာ
cp /home/user/Downloads test.tar.gz /home/user/Desktop
cp /home/user/Downloads က test.tar.gz ဆုိတဲ့ဖုိင္ကုိ /home/user/Desktop ဆီကုိ ေကာ္ပီကူးလုိက္တာပါ။ mv လည္း ဒီအတုိင္းပါပဲ။

11. tar
ဒီ Command ကုိေတာ့ အလြတ္ကုိက်က္ထားသင့္တယ္ဗ်ာ။ ဘာလုိ႔လဲဆုိေတာ့ Windows မွာဆုိ Wirar ကုိသြင္းလုိက္တာနဲ႔ zip file ေတြအလုံးကုိေမ့ထားလုိ႔ရေပမယ့္ ဒီမွက်ေတာ့ zip ဖုိင္ေတြကမတူဘူးဗ်။ .tar.gz, .tar.gz2 ဘာညာနဲ႔ရွဳပ္ေနတာပဲ။ အဲဒါ သူဟာနဲ႔သူ command နဲ႔ရုိက္ေပးမွ zip file လုပ္တာ၊ extract ဘာညာကုိ မွန္မွန္ကန္ကန္ လုပ္ေဆာင္ႏုိင္မွာပါ။ ကဲ ေအာက္မွာ တစ္ခ်က္ရွဳိးလုိက္ဗ်ာ။
tar -zxvf abc.tar.gz (Remember 'z' for .tar.gz)
tar -jxvf abc.tar.bz2 (Remember 'j' for .tar.bz2)
tar -cvf archieve.tar.gz(.bz2) /path/to/folder/abc

12. nano

nano /your_path/yourfilename.txt
nano command က linux မွာ terminal ကေန text edit လုပ္လုိ႔ရေစပါတယ္။ Linux ကုိအင္စေတာ့လုပ္ခါစဆုိရင္ Notepad လုိမ်ဳိး Text Editor ေတြမရွိေသးပါဘူး။ အဲလုိအခ်ိန္မွာ ဒီ command နဲ႔ကြ်န္ေတာ္တုိ႔ edit လုပ္ခ်င္တဲ့ ဖုိင္ေတြကုိ edit လုပ္ႏုိင္မွာျဖစ္ပါတယ္။ txt file ေတြမကပါဘူး။ .conf လုိမ်ဳိးဖုိင္ေတြကုိလည္း edit လုပ္ႏုိင္မွာျဖစ္ပါတယ္။

13. clear

 

တခါတေလမွာ ကြ်န္ေတာ္တုိ႔ Terminal မွာ command ေတြကမ်ားျပီး ရွဳပ္ပြေနရင္ ရွင္းသြားေအာင္ ဒီ command နဲ႔ရွင္းလုိက္ပါ။  

14. whoami

 

ဒါကေတာ့ Tor ဇာတ္ကားမွာ မင္းသားရုိက္ထည့္လုိက္တဲ့ command ပါ။ အဲဒါလည္းရုိက္လုိက္ေရာ Virtual World ထဲေရာက္သြားတယ္ဗ်ာ။ ဟီး

15. man

 

ကုိယ္မသိတဲ့ command ကုိ ဒီဟာနဲ႔ Detail ၾကည့္လုိ႔ရပါတယ္။ ဥပမာ ကုိယ္က nano command ကုိအက်ယ္ခ်ဲျပီးသိခ်င္ရင္ man nano ေပါ့။

အျခား command ေတြလည္းအမ်ားၾကီးရွိပါေသးတယ္။ ကြ်န္ေတာ္ထပ္ေရးရင္ ပုိ႔စ္ကရွည္မွာစုိးလုိ႔ရယ္၊ Linux အတြက္ အေျခခံက်မယ္ထင္တဲ့ command ေတြေလာက္ပဲ ေဖာ္ျပလုိက္တာပါ။ ဥပမာ reboot လုပ္ခ်င္ရင္ reboot, Date ကုိၾကည့္ခ်င္ရင္ date လုိ႔ရုိက္ထည့္လုိက္ရုံပဲ။ အမ်ားၾကီးပါပဲ။ စိတ္ဝင္စားရင္ linux command ေတြသုံးရတာေပ်ာ္စရာေကာင္းလာမွာပါ။

http://www.4sectors.com/forum/showthread.php?tid=1279